با مقدمه ای از دکتر محمد رضا طالبی ،مشاور مرکز استعداد یابی، خلاقیت و کارآفرینی شایان
نوجوانی، یکی از چالش‌برانگیزترین، تنش‌زاترین، جذاب‌ترین و درعین‌حال مشکل‌سازترین دوران زندگی هم برای نوجوان و هم برای والدین، معلمان و متخصصان سلامت جامعه است. درعین‌حال، نوجوانی دوره‌ای با بهترین خوشی‌ها، تفریحات، هیجان‌ها، آرمان‌گرایی‌ها و خوش‌بینی‌هاست که طی آن نوجوان لذت استقلال، صمیمیت و برنامه‌ریزی برای آینده را می‌چشد و به اوج تحول جسمانی، عاطفی و ذهنی دست می‌یابد.
- دوره نوجوانی دوره تغییر و انتقال است. گذر از کودکی به بزرگ‌سالی شروع بلوغ در دخترها در حدود ۱۰ تا ۱۲ سالگی و در پسرها ۱۲ تا ۱۳ سالگی است. از نشانه‌های بلوغ سرعت رشد در دوران نوجوانی نسبت به بقیه دوران زندگی است.
- نوجوانی پیچیده و اغلب دلپذیر است، هنوز خام و ناپخته‌اند و ممکن است سرکش باشند و یا بیشتر از آن مقداری که واقعاً توانایی دارند، فکر می‌کنند توانا هستند و این دقیقه همان چیزی است که می‌تواند آنها را به دردسر بی اندازد.
- نوجوانی دوره ای است که طی آن افراد تلاش می‌کنند به هویت شخصی خود دست یابند و در این دوره رفتارهای مختلف را به آزمایش می‌گذراند و تجربه می‌کنند.
- نوجوان‌ها در اوایل و اواسط نوجوانی میل قوی و البته طبیعی به کسب استقلال دارند.
- نوجوان خود را مرکز و محور توجه می‌داند و دارای خیال‌بافی‌های شخصی‌اند، انحا احساس می‌کنند، فرد دیگری نمی‌تواند آن‌طور که انحا برخی مسائل را درک می‌کنند، احساس کند.
- نوجوان روزبه‌روز و حتی ساعت‌به‌ساعت تغییر می‌کند و این تغییرات غیرقابل‌پیش‌بینی، مرتباً کاسه صبر شمارا لبریز می‌کند.
- نوجوان نسبت به بزرگ‌سال احساس خطر کمتری می‌کند.
- در نوجوانی تأثیر همسالان بیشتر از والدین می‌شود و دریچه‌های آسیب‌پذیری باز می‌شود.
- بسیاری از رفتارهای مرتبط با سلامت مانند سیگار کشیدن در این دوره صورت می‌گیرد، سعی کنید آنها را از مضراتش آگاه کنید و ادراک خطر را در آنها بالا ببرید.
حال چه باید کرد؟
- والدین نقش مهمی در جامعه‌پذیری و شکل‌گیری باورهای سلامت نوجوان دارند پس برای نوجوانان یک الگوی مناسب باشید. شما اولین الگو و معلم فرزندانتان هستید. در حقیقت همه والدین اشتباهاتی در تربیت فرزندانشان مرتکب می‌شوند و اغلب آرزو می‌کنند، ای‌کاش فرصت دوباره‌ای یابند. برای پدر و مادر بودن، اول باید یک زندگی زناشویی موفق داشت.
- توجه به نوع نیازمندی‌ها و توانمندی‌ها و استعدادهایشان و نیز کمک به تأمین و شناخت آنها می‌تواند، موجب امنیت و جلب اعتماد آنان شود.
- برقراری ارتباط با نوجوان یکی از کارهای ضروری است و این امر را از دوران کودکی‌اش مدنظر داشته باشید.
- هرگز افکار نوجوان را مورد تمسخر قرار ندهید.
- برای ایجاد اعتماد وقت خاصی را تعیین کنید که به نوجوانتان گوش بدهید.
- تجربه‌های متنوع و متفاوتی را برای نوجوانتان ایجاد کنید.
- نوجوان را لوس نکنید و همه‌چیز را در اختیارش قرار ندهید.
- به حریم شخصی آنها احترام بگذارید.
- جملاتی مثل من در سن تو بودم را به کار نبرید.
- در حد سطح شناختی (فکری) او ارتباط برقرار کنید نه مطابق ظاهر جسمانی وی.
- پای مسائل گذشته را وسط نکشید و هر بار سعی کنید در مورد یک مسئله صحبت کنید.
نتیجه گیری
یادمان باشد نوجوانی دوره‌ای است که در آن، بیشترین و نمایان‌ترین دگرگونی‌ها در چهارچوب کلی رشد و تحول به وقوع می‌پیوندد به طوریکه نوجوان و خانواده وی را دچار سردرگمی می‌کند، در وحله اول خانواده و سپس فرد نوجوان باید بداند که در این سردرگمی‌ها چگونه رفتار کند تا کمترین مضرات را متحمل شوند.
